Mantar zehirlenmesi, doğada yetişen ve yapısında zehirli  (toksin )  madde bulunduran bazı mantarların yenmesi sonucu oluşur.

Yetişkin bireylerin bilinçsizce veya zararsız olduğunu düşündükleri mantarları taze / çiğ ya da pişirilerek yemeleri sonucu zehirlenme görülür, benzer şekilde çocukların bulunduğu ortamlarda örneğin bahçelerde, ormanlık alanlarda veya aileleri ile birlikte katıldıkları doğa yürüyüşlerinde ve aktivitelerinde, canlı ve renkli dış görünümlerinden dolayı dikkat çeken bu mantarları yemeleri sonucu zehirlenmeye maruz kalabilirler. Özellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında zehirlenmelerin görülme sıklığı artar. Zehrin türüne göre birden fazla zehirlenme belirtisi  ortaya çıkabilir. Ayrıca ağızdan alımı takiben şikayetlerin ortaya çıkma süresine göre mantar zehirlenmeleri, erken ve geç belirti gösterenler olarak iki gruba ayrılır. Erken belirtiler(İlk 2 saat),  geç belirtiler (>6 saat) ortaya çıkar.

Doğadan toplanılan ve türü bilinmeyen mantarların  yenilmesi sonucu  bakteriyel bulaş, alerjik tepkimelerin  gelişmesi dışında  mantar bitkisinin topraktan aldığı ağır metallerden  dolayı ortaya çıkan zehirlenme tablosunun daha ağır seyretmesine neden olur.

Doğada bulunan zehirli mantarlar:

Gyromitrin Ailesinden : Gyromitrin  Esculenta (Yalancı Kuzu Mantarı )

Gyromitrin  alımdan sonra ilk 5-10 saat içinde karında  kramp şeklinde ağrı, bulantı, kusma, sulu ishal olur.

Geç  belirtilerinden halsizlik, sersemlik, nöbet, koma görülür. Böbreklerin ve karaciğerin iflasına neden olur.

Amanita Falloides ( Evcikkıran / Ölüm meleği )	Amanita Virosa	Amanita Verna ( Mahveden , Yok eden melek )	Galerina Marginata / G. Vene
Amanita ve Galerina türü zehirli mantarlar direkt mide barsak, karaciğer ve böbrek hücrelerine zarar verirler. Başlıca hastalarda Bulantı , Kusma , Kanlı / Bol sulu İshal görülür mide barsak sistemi ile ilgili belirtiler 6-36 saat sonra başlar 2-6 gün içinde böbrekler ve karaciğerde meydana gelen yetmezlik sonucu ölüm gerçekleşir ( En ölümcül mantar toksini !!! )

 

 

İnocybe  Muscarine Şikâyetler sıklıkla 1 saatte başlar. Göz bebeğinde küçülme, tükürük salgısında  ve göz yaşı salgısında artış, terleme, ishal, ciltte kızarıklık, bulantı, kalp atımının yavaşlaması, soluk borusunda daralma ve buna bağlı nefes darlığı gelişir .

 

 

Coprinopsis Atramentaria  (mürekkep kapaklar )   Mantarın yenilmesinden sonra yüzde kızarma, terleme, çarpıntı, bulantı, kusma şikâyetleri gelişir. Ayrıca eğer mantarın yanında alkol tüketimi varsa bu şikâyetler daha ciddi boyutlara ulaşır. Bunun nedeni , normalde alkol alımını takiben vücutta bazı tepkimeler sonucu  alkol daha zararsız ürünlere dönüştürülerek atılımı sağlanır  fakat  Coprinopsis türü mantarların ürettiği zehir (Toksin ) alkolün parçalanmasında ve onu zararsız hale getirmesinden sorumlu olan ve enzim adı verilen bazı yardımcı maddeleri etkisiz hale getirdiği için hem mantarın kendi zehri hem de  alkolün biriken bu zararlı maddelerin yan etkileri sonucu   zehirlenme tablosunun daha ciddi boyutlara ulaşmasını sağlar.

 

 

Amanita pantherina                                                                  Amanita muscaria  ( sinek mantarı )                                               Etkileri hızlı başlar; 30-120 dakika içinde, halsizlik, sanrılar, konuşma bozukluğu, yürümede  ve dengeyi sağlamada güçlük, uyku hali, koma, nöbet, kas krampları görülür.

 

Psilocybe  ve  Panaeolus  Türleri                   Etkisi hızlı başlar ; ( 1 saat içinde başlar , 6-12 saatte geriler ) , Görsel  sanrılar , Algılamada güçlük , Göz bebeğinin büyümesi , Çarpıntı , Titreme , Ruhsal gerginlik  , Çocuklarda Ateş ve Nöbet  gelişir.

 

 

Cortinarius Türleri  Alımı takiben 24-36 saat sonra Baş ağrısı , Aşırı susama , Üşüme , İştahsızlık , Bulantı , Kusma , Yan ağrısı ,  Karın ağrısı ve ilerleyen dönemde böbrek yetmezliği gelişir . Zehir en çok  böbrek hücrelerini  etkiler !!

 

 

Tricholoma Equestre  (At üstündeki adam )  Mantar alımından 24-72 saat sonra  hastada İştahsızlık , Kas ağrısı , kas güçsüzlüğü , Eklem ağrısı ,  Halsizlik  ve ilerleyen dönemde böbrek yetmezliği gelişir. Zehir en çok  böbrek hücrelerini  etkiler !!

 

 

Amanita Smithiana      Şikayetler 2-14 günde başlar  İştahsızlık,  Bulantı , Kusma , İshal , Baş ağrısı , Terleme , Sırt  ve Bel ağrısı , Çok su içme ,  İdrar çıkışında azalma  ve ilerleyen dönemde böbrek  yetmezliği gelişir.

 

 

Dikkat edilmesi gerekenler

 

* Doğadan türünü bilmediğiniz mantarları toplamayın ve yemeyin!

* Çoğu yenilebilir mantarlar da bazen mide barsak problemlerine neden olabilirler başlıca belirtileri: bulantı, kusma, kramp şeklinde karın ağrısı, sulu ishal şeklindedir.  Belirtiler 30 dakika ile 3 saat içinde başlayıp 6-12 saat içinde kaybolur.

* Mantar alımını takiben sizde / yakınınızda yukarda sayılan belirtilerden görülürse özellikle bilinç değişikliği ile giden belirtilerinde gelişmesi halinde mutlaka sağlık kuruluşuna başvurun.

*  Mantarın ne zaman alındığı, ne miktarda alındığı, birden fazla çeşit alınıp alınmadığı, belirtilerin ne zaman başladığı, ilk belirtinin ne olduğu, doğadan mı toplanıldığı, marketten mi alındığı, beraberinde alkol / ilaç alımı olup olmadığı, aile bireylerinde benzer belirtilerin olup olmadığı hususunda hekiminize bilgi verin.

* Mutlaka ambalajda olan mantarları tüketin, ayrıca ambalajlı ürünlerin üstünde bilgilendirme etiketi olup olmadığını kontrol edin.

 

Yanlış bilinenler

 

* Mantarı pişirdiğiniz takdirde zehir ortadan yok olmaz!

* Mantar ile beraber yoğurt, yumurta akı, süt tüketilmesi onun zehirli etkisini ortadan kaldırmaz!

* Başka canlı tarafından tüketilen mantar zehirli olmadığı anlamına gelmez!

* Pişirme esnasında gümüş kaşık ve benzeri metallerin teması sonucu kaşıkta renk değişikliğinin olmaması mantarın zehirli olmadığını göstermez!

* Doğadan toplanan zehirsiz mantarlarının arasına çok ender de olsa zehirli tür mantarların karışabileceğini unutmayın, şekil benzerliği nedeniyle tüketilmesine bağlı olarak zehirlenme gelişir!