ÇOCUKLARDA GELİŞİM BASAMAKLARI
Bebeğinizin İlk Yılındaki Gelişim ve Sağlık İzlemleri
Bebeklik dönemi, hızlı gelişim ve değişimlerin yaşandığı çok değerli bir süreçtir. Bu yeni yolculukta, bebeğinizin sağlıklı büyümesi ve gelişmesi için düzenli doktor kontrolleri ve gelişim takibi büyük önem taşır. Yenidoğan döneminden itibaren başlayan izlem ve gelişim basamakları, hem olası sağlık sorunlarını erken saptamak hem de bebeğinizin sağlıklı bir geleceğe adım atmasını sağlamak için kritik rol oynar.
Burada ilk 1 yılda bebeğinizin gelişim basamakları hakkında bilgi vereceğiz.
Yenidoğan bebeğim ne yapar?
Yenidoğan dönemi, bebeğin doğumdan sonraki ilk 28 günü kapsar. Bu dönemde bebekte emme, el ve ayaklarında yakalama ve moro gibi refleksler belirgindir. Görme mesafesi oldukça kısadır; yaklaşık 20-30 cm uzaklıktaki yüzleri seçebilir ve özellikle anne sesine karşı duyarlıdır. Yenidoğanlar günde 16-18 saat uyuyabilir ve her 2-3 saatte bir beslenme ihtiyacı duyarlar. Bebekler 1. ayda başlarını kısa süreliğine kaldırabilir. Anneyi tanıyan bakışlar geliştirir. Ani seslere karşı irkilme gibi tepkiler verirler. Sizin gülüşünüze karşılık verebilir veya kendiliğinden gülmeye başlayabilir. Eli genellikle yumruk şeklinde sıkılıdır.
2. aylık bebeğim ne yapar?
Bu dönemde bebek baş kontrolünü artırır. Daha dik bir şekilde başını tutabilir. Karnının üzerindeyken başını 45 derece yukarı kaldırabilir. Etrafı seyretmeye başlar. Yüzünün 15 cm uzağındaki bir nesneyi 180 derece (bir yandan öbür yana) takip edebilir. Yine bu dönemde sosyal gülümseme başlar. Sesli uyaranlara daha belirgin tepkiler vermeye başlar. Agulayabilir. Çıngırağı kavrayabilir. Bu dönemde elleri genellikle yumruk şeklinde değildir.
3. aylık bebeğim ne yapar?
Bebek başını artık daha dik tutabiliyordur. Karnının üzerindeyken kafasını 45 ile 90 derece arasında yukarı kaldırabilir. Karnının üzerindeyken kollarının yardımıyla göğsünü yerden kaldırabilir. Yüzüne 15 cm uzaklıktaki bir cismi başından sonuna dek takip edebilir. Ellerini daha bilinçli bir şekilde hareket ettirir. Ellerini ve çevresindeki hareketleri izler. Annesinin sesini bu dönemde daha net tanır. Sesli gülücükler ve çığlıklar atabilir. Tıkırtı sesine dönebilir.
4. aylık bebeğim ne yapar?
Karnının üzerinde duruyorken başını 90 derece kaldırabilir. Yüzüstü yatarken dirseklerinin üzerinde yükselir. Yüzünün yaklaşık 15 cm üzerinde tutulan bir cismi 180 derecelik bir yay boyunca takip edebilir (bir taraftan diğer tarafa). Eline aldığı nesneleri ağzına götürmeye başlar. Sosyal etkileşimleri artar ve kahkahalar duyulabilir. Çevreyi izlemekten keyif alır. El kontrolü gelişir ve önüne uzatılan bir oyuncağı tutmaya çalışır. İnsan sesine dönebilir.
5. aylık bebeğim ne yapar?
Bebek sırt üstü yatarken yüzüstü pozisyona dönebilir. İki yönlü dönme hareketi başlar. Elleriyle nesnelere uzanır, yakalar ve ağzına götürür. Parmaklarının uçlarına değdirilen bir çıngırağı kapabilir. Çevresindeki seslere daha aktif tepki verir. Agu ve benzeri sesli ve sessiz kombinasyonları çıkartabilir. Yabancıları tanıyıp ayırt etmeye başlar; tanımadığı kişilere karşı çekingen davranabilir.
6. aylık bebeğim ne yapar?
6. aya gelindiğinde bebekler destekle oturabilir. Artık cisimlere uzanarak onları alabilir.
İki elini birlikte kullanarak oyuncak tutabilir. Biberonunu eliyle kavrayacak kadar kavrama yeteneği gelişmiştir. Ellerinden tutup kaldırmak istediğinizde ayaklarına doğru yüklenebilir. Düşen nesneleri arayarak nerede olduğunu bulmaya çalışır, bu nedenle elindeki nesneleri atmayı çok sever. Öğrendiği yeni sesleri tekrarlayabilir, tek heceli sesler çıkarabilir ve "baba", "dede" gibi hece tekrarları yapabilirler. Bu ayda bebekler için ek gıdaya geçiş süreci başlar.
7. aylık bebeğim ne yapar?
Elde tuttuğu eşyayı diğer eline geçirebilir. "Cımbız tutuşu" adı verilen parmak hareketleri gelişmeye başlar. Yüzükoyun yatarken oturur duruma geçebilir. Ulaşamayacağı bir yerdeki oyuncağı alabilmek için çabalayabilir. Düşen bir nesneyi arayabilir. Nesneleri bir elinden diğer eline geçirebilir. Ellerindeki nesneleri birbirine vurabilir. Bazı heceler çıkarabilir (ba-ba, da-da gibi sesler). Anlamını bilmeksizin anne ve baba diyebilir.
8. aylık bebeğim ne yapar?
Nesneleri baş ve işaret parmağı arasında tutarak daha ince motor beceriler sergiler. Anlaşılması zor hecelerle ses çıkarır. "Hayır" gibi basit komutlara tepki verebilir. Bir oyuncağı arayıp bulmalı ve avucunun içine almalıdır. Duyduğu bir sese doğru dönebilmelidir. Oyuncağını vermemek için direnir. Ulaşamayacağı bir oyuncağı almak için çabalar. Güle güle, el sallama ve Ce-e oynayabilir.
Bu dönemde bebeğiniz emeklemeye başlayabilir. Fakat emeklemeye başlamak bir gelişim basamağı göstergesi değildir. Bazı bebekler emeklemeden de yürümeye başlamayı öğrenebilirler.
9. aylık bebeğim ne yapar?.
Bu dönemde tamamen desteksiz oturabiliyor olmalıdır. Bir yere tutunarak ayağa kalkabilir. Oturduğu yerden ayakta durma denemeleri yapar. Tanıdığı kişilere karşı daha sıcak davranır, yabancılara karşı çekingen olabilir. Bu dönemde ismi ile seslenildiğinde dönüp bakarak tepki verebilir.
10. aylık bebeğim ne yapar?
Bebek yardımla yürüyebilir, örneğin elinden tutulduğunda birkaç adım atabilir. Oturur pozisyondayken kalkabilir. İstediği nesnelere doğru uzanır ve ulaşmaya çalışır. Hayır gibi basit yönergeleri daha iyi anlamaya başlar. Anne ve baba kelimelerini bilinçli olarak söyleyebilir. Bir fincandan tek başına su içebilir. Bu dönemde karşısında olan birisi ile top oynayabilirler.
11. aylık bebeğim ne yapar?
Destekle birkaç adım atabilir. İstediği nesneyi göstermek için işaret edebilir. Basit kelimeleri anlamaya ve tanıdığı kişilere yönelik tepkiler vermeye başlar. Nesneleri üst üste koyarak basit oyunlar oynayabilir. Anne, baba hatta başka bir kaç kelime daha anlamını bilmeden söyleyebilir. Kendince anlaşılmaz bir dilde sözler söyleyebilir. Sesleri bilinçli olarak taklit ederler.
12. aylık bebeğim ne yapar?
12. aya ulaşıldığında ise birçok bebek ilk adımlarını atabilir, basit yönergeleri anlayabilir. 2-4 kelimeyi anlayarak söyleyebilir. Basit komutları yerine getirebilir ("el salla", "öp" gibi). Artık çevresine daha bağımsız bir şekilde keşfetme eğilimindedir ve duygularını (mutluluk, öfke gibi) daha net ifade edebilir. 2 veya 3 küp ile kule yapabilir.
Sonuç olarak, her bebeğin gelişimi kendine özgü olsa da düzenli sağlık kontrolleri, bebeğinizin sağlıklı büyümesini desteklemek ve olası riskleri erkenden belirlemek açısından vazgeçilmezdir. Bebeğinizin ilk yılında gelişim basamaklarını yakından takip etmek, hem onun sağlığı hem de sizin için büyük bir güven kaynağı olacaktır.
