PREMATÜRE BEBEKLER ÖZELDİR
PREMATÜRE BEBEKLER ÖZELDİR
PREMATÜRE BEBEK KİME DENİR?
Annenin son adet kanamasının ilk gününden doğuma kadar geçen normal gebelik süresi 37 ile 42 hafta arasında değişebilir. Bu süreyi tamamlayarak dünyaya gelen bebeklere “matürˮ ya da “miadında doğanˮ denir. Gebeliğin 37. haftasından önce doğan bebekler prematüre kabul edilir. Ancak prematüre bebekler de kendi içlerinde “yaşam sınırındaki bebeklerˮ (23-25 hafta), “ aşırı prematüre bebeklerˮ (26-27 hafta), “çok prematüre bebeklerˮ (28-31 hafta) “orta derece prematüre bebeklerˮ (32-33 hafta) ve “geç prematüre bebeklerˮ (34-36 hafta) olarak ayrılıyor.
Hayata erken gözlerini açan bu bebeklerin doğdukları andan itibaren hayatları boyunca bakımlarına özen gösterilmesi gerekir. Türkiye’de her yıl yaklaşık 150 bin prematüre bebek dünyaya geliyor. Bu bebekler başta solunum sistemi olmak üzere diğer organ sistemlerinin de yetersiz gelişmesinden dolayı daha ciddi hastalıklara sahiptirler. Bu bebeklerin miadında doğan bebeklere göre ısı değişikliklerine uyumları yetersizdir. Nöromüsküler sistemleri iyi gelişmemiştir. Yutma fonksiyonu 34 haftanın altında tam değildir. Aspirasyon sık görülür. Doğum travmalarına hassasiyetleri daha fazladır. İmmünolojik defektleri vardır. Enfeksiyonlara yatkınlıkları fazladır. Daha ciddi hastalıklara yatkın bu minik bebeklerin mutlaka iyi donanımlı yenidoğan yoğun bakım ünitesinde izlem ve tedavisi gerekir.
BEBEKLER NEDEN PREMATÜRE DOĞARLAR?
Anne adayında rahim ağzı yetmezliği, enfeksiyonlar, gebelik zehirlenmesi, yüksek tansiyon, diyabet, sigara ve alkol kullanımı, çoğul gebelik, plasenta problemleri, anemi, zarların erken yırtılması, yetersiz gebelik takibi, düşük sosyoekonomik düzey, çok erken veya geç yaşta hamile kalmak, gelişen tüp bebek yöntemleri prematüre doğum için önemli risk faktörleri arasında bulunuyor.
YENİDOĞAN YOĞUN BAKIM ÜNİTESİNDE PREMATÜRE BEBEĞİN BAKIMI ÖZENLİ OLMALI
Bu bebekler oksijen tüketiminin minimum olduğu ve bebeğin en iyi ağırlık kazandığı nötral termal ortamda (abdominal ciltte 36.2 °C, rektal 37 °C) izlenir. Küvöz ya da radiant ısıtıcıda tutulur. Bebeklerin monitörizasyonu (ısı, nabız, kan basıncı, solunum, oksijenasyon) yakından izlenir. Vücut ağırlığı, boy ve baş çevresi izlemi yapılır. Gerekli durumlarda hava yolları açık tutularak gerekirse solunum desteği sağlanarak oksijenasyon sağlanır. Solunum cihazlarında izlem gerekebilir. Prematüre bebeklere küvöz bakımı sırasında gerekli durumlarda intravenöz sıvı tedavisi (oral beslenemediği durumlarda) ve ilaç tedavileri (dopamin, antibiyotik, surfaktan, kafein) yapılır.
PREMATÜRE BEBEKLER YETERSİZ ORGAN GELİŞİMİ İLE DOĞUYOR
Prematüre bebekler başta solunum sistemleri henüz gelişmemiş doğuyor. En sık akciğerde hava keseciklerinin açık kalmasını sağlayan surfaktan proteininin eksikliği sonucu gelişen respiratuar distres sendromu görülüyor. Bu hastalık için solunum cihazı ile surfaktan uygulama tedavisi yapılıyor. Bu bebeklerde mide- bağırsak sistemleri iyi gelişmediği için beslenme problemleri, gastroösefageal reflü, özel sondalarla beslenme, damardan beslenme ihtiyacı olabiliyor. Kalp-damar sistemleri de yetersiz geliştiği için prematüre bebeklerde başta patent duktus arteriozus, hipotansiyon gibi kardiyak sorunlar olabiliyor. Santral sinir sistemleri ve damarsal immatürite nedeniyle ilk günlerde dahi intrakraniyal kanamalar olabiliyor. Prematüre bebekler yaşamın ilk gününden itibaren çok ciddi yaşamı tehdit eden durumlarla karşı karşıya kalabiliyorlar. O nedenle bu bebeklerin neonatoloji uzmanı ile teknolojik olanakları donanımlı yenidoğan yoğun bakım ünitelerinde tedavilerinin yapılması çok önemli. Prematüre bebeklerin, surfaktanın keşfi ve teknolojik olanakların artışı ile sağlıklı yaşam şansları arttı. Bu bebeklerin kontrollerinin de yoğun bakımdan taburcu olduktan sonra en az 2 yıl süre ile multidisipliner bölümlerin işbirliği ile yapılması önemli.
Prof. Dr. Didem Armangil, Neonatoloji Uzmanı
