Lösante Blog

PREMATÜRE BEBEKLER NE ZAMAN EVE GİDEBİLİR?

➩ Bebeğe bağlı olan aletlerin çıkartılması

➩ İyi bir şekilde emmeye başlaması

➩ Oda ısısında kendi vücut sıcaklığını koruyabilmesi

➩ Düzenli kilo alımı

➩ Makinelere bağlı olmadan kendi kendine nefes alıp verebilmesi,

➩En az 10 gün süreyle solunum durması (apne) olmaması

Çoğu prematüre bebek, bu koşulları 36 gebelik haftasına ulaşınca sağlayabilecektir. Ebeveynlerin hazırlıkları başlamalıdır.  Özgüven sağlanmalıdır. Evde de bazı ilaclar kullanılacak ise, bunların verilmesi ile ilgili bilgiler (şekil, zaman ve miktar) mutlaka öğrenilmelidir.

 

TABURCULUK ÖNCESİ EV KOŞULLARININ HAZIRLANMASI

Düzeltilmiş 6.aya kadar bebeğin emniyeti, iyi beslenmesi ve konforu açısından ebeveyn odasında ama ayrı bir bebek yatağında yatması önerilir,  bebek daha sonra kendi odasına geçebilir. Ebeveyn ve bebek odasında çok fazla eşya olmaması, aşırı sıcak ya da soğuk olmaması, oda sıcaklığının 22-25ºC arasında tutulması gerekir. Odanın güneş görmesi ve sık havalandırılması, nem oranının %55-60 arasında olması ve bebeğin odasında parlak ışık olmaması önerilmektedir. Evin fazla kalabalık olmaması, fazla ziyaretçi kabul edilmemesi önemlidir. Evde küçük çocuk varsa bebeğe zarar verebilir, bebekle yalnız bırakılmamasına dikkat edilmelidir.

 

Sigara dumanına maruz kalımın kulak enfeksiyonu ilişkili işitme sorunları, bronşit ve zatüre nedeniyle hastaneye yatışta ve ani bebek ölüm  sendromunda artış ile ilişkili olduğu bilinmektedir. Bu nedenle, evde, bebeğin çevresinde hiç kimse sigara içmemelidir.

 

Bebeğin yatağı sert, çarşafı gergin olmalı, yatak içinde oyuncak, battaniye, giysi bulunmamalı, yorgan, örtü kullanılacaksa göğüs hizasını geçmemelidir. Yastık kullanılmamalı, kundaklanmamalı, giysileri rahat olmalı, tek parça giysi tercih edilmelidir. Bir yaşına kadar erişkinlerden bir kat fazla giydirilmesi yeterlidir. Bebeğin çamaşırları ilk birkaç ay ayrı yıkanmalı ve iki kez durulanmalıdır. Parfümsüz deterjan ya da bebek çamaşır sabunu kullanılması önerilir.

 

EVDE YENİ HAYAT

• Bebekler uyuduğu zamanlarda anne de uyumalıdır.

• Bebek bakımında eşler nöbetleşe olarak yardımlaşabilir.

• Yemek ve temizlik konularında başkalarından yardım istenebilir.

• Bebek yeni hayatına tamamen alışıncaya kadar dost ve akrabaların  ziyaretleri geciktirilmelidir.

Prematüre bebekler genellikle miadında doğanlara oranla daha sık beslenirler ve beslenme süreleri de daha uzundur. Anne sütü özelliği bozulmadan oda ısısında 3 saat, buzdolabının rafında 3 gün, derin dondurucuda 3 ay saklanabilir. Mama ile besleniyorsa; mama oda ısısında 2 saat, buzdolabında 1 gün bekletilebilir ancak biberonun bebeğin ağzı ile temas etmemiş olması gerekir.

 

TABURCULUK SONRASI PREMATÜRE BEBEK NASIL BESLENMELİDİR?

Taburcu edilirken bebek uygun tartıda ise (10-90. persentil) ve anne sütü ile besleniyorsa, anne sütü ile beslenmeye devam edilmelidir, eğer prematüre maması ile besleniyorsa miadına kadar prematüre maması ile beslenmesi, 40-52. haftaya ulaştıktan sonra ise standart mama ile beslenmesi uygundur. Taburcu edilirken tartısı düşük ise ve anne sütü ile besleniyorlarsa anne sütü zenginleştiricileri ile (52. haftaya kadar) desteklenmesi, mama ile besleniyorsa 40-52. haftaya kadar prematüre maması veya özel taburculuk sonrası maması ile beslenmesi önerilmektedir.

 

Bebeklerin aç olduğunu nasıl anlarız?

➩ Başını sağa sola çevirerek aranır,

➩ El ve ağız hareketleri yapar,

➩ Emme hareketleri yapar,

➩ Parmaklarını ve elini emer,

➩ Dokunulduğunda ağzını açar.

 

Prematüre bebekler yeterli beslendiklerinde 24 saatte en az 6-8 kez bezlerini ıslatırlar. Yeterli beslenen bebeklerin dışkısı genellikle yumuşak, sarı ve pürtüklü kıvamdadır.

Bebekler beslenme sonrası mutlu ve doymuş görünür.  Bebeklerden almasını beklediğimiz tartı miktarı haftada 115-200 gr arasındadır.

 

Evde bebekler ne sıklıkta, ne kadar süre beslenmelidir?

Beslenme süresi ortalama 20-30 dakikadan uzun sürmemelidir. Daha uzun beslenme süreleri hem anneyi hem de bebeği yoracaktır. Büyüdükçe ve güçlendikçe, zamanla bu süreler kısalacaktır. Sadece anne sütü alan bebeklerin her istedikçe beslenmesi bebek için en iyi olanıdır. İlk birkaç ay sonrasında birçok bebeği 3-4 saatte bir beslemek yeterli olacaktır. Bazı bebekler gece de beslenmek ister, 6 ay civarı bu ihtiyaç gecede 1 beslenmeye kadar iner.

 

Bebek beslenmek istemiyorsa ne yapmak gerekir?

➩ Sabırlı olup denemeye devam edilir.

➩ Bebeğin pozisyonunun iyi olduğundan emin olmak gerekir.

➩ Son çare fincan ya da biberon ile beslemek denenebilir.

➩ Bebeğe sütün verilmesi için süt sağmaya devam edilir.

 

Evde de süt sağılmalı mıdır?

Prematüre bebek evde iyi beslenene kadar sütün sağılması gerekebilir. Çünkü bu yaklaşım süt üretiminin devam etmesine yardımcı olacaktır. İyi sütü olan annelerin bebekleri emmeyi daha kolay öğrenir.

 

Biberon ile beslenme ve mamalar ile ilgili neler bilinmeli?

Anne sütü ile beslenme özellikle enfeksiyonlara karşı etkili koruma sağladığından prematüre bebekler için çok önemlidir. Özellikle 32. gebelik haftasından önce doğan bebeklerde yeterli büyüme ve gelişme için anne sütünün kalori, protein ve mineral yönünden desteklenmesi gerekebilir. Bunun için anne sütüne ilave 2-3 öğün anne sütü destekleyicilerinin veya prematüre mamalarının kullanımı dolayısıyla biberonla beslenme gerekebilir.

 

Evde toz mamaları hazırlarken şu kuralları unutmayalım:

➩ Mamayı hazırlanmadan önce ellerimizi yıkayalım.

➩ Hazırlanacak yer temiz olmalı ve mamayı her öğün taze hazırlamalıyız.

➩ Kaynamış (100 derecede 10 dk) su önerilen miktarda biberona konulur ve su 60 dereceye kadar ılındıktan sonra, içine katılması gerekli

miktarda mama kutudan çıkarılarak kendi ölçeği ile ölçeğin üstü düzleştirilerek eklenir.

➩ Biberon koruyucu kapağı kapatılarak çalkalanır. Biberon emziğinin ucuna elle temas etmeden steril bir şekilde takarak ılıtılır. El bileğinin içine bir iki damla mama damlatarak ılıklık hissi duyulduğunda mama uygun ısıdadır.

➩ Mama bebeğe verilirken bebeğin başı hafif dik olmalıdır

➩ Beslenirken bebeğin bazen ara verip nefes alması sağlanmalıdır. Hava yutmaması açısından biberon dik tutulur, beslenme esnasında emziğe el teması yapılmamaya dikkat edilir.

➩ Arta kalan mamayı atmalı ve bir sonraki beslenme için kesinlikle kullanmamalıyız.

 

Bebeklerin her emzirmeden sonra az miktarda kusması normal midir?

Birçok bebek beslenme ya da emzirme sonrası bir miktar sütü çıkarır ve üç aydan küçük bebeklerin  %80’i günde en az bir kere kusar. Fışkırır tarzda veya bol miktarda olmadıkça ve kilo alması normal ise önemli değildir. Öğürme, tıkanma ya da karın ağrısı gibi semptomlar varsa reflü olabilir. Ancak bebeğin başının altına direk yükseltici bir nesne konulması ve 12 aydan önce yastık kullanılması önerilmez. Mümkünse yatağı hafif eğimli hale getirilebilir.  Bebeğin beslenme sonrası hemen yatırılmaması, bir süre 10-15 dk kucakta kalması, sık ve az miktarlarda beslenmesi  önerilebilir. Bebeklerdeki reflü genellikle yaşamının ilk yılı içerisinde kaybolur.

 

UYKU ZAMANI

Bebeğim çok uyuyor/hiç uyumuyor, ne yapabilirim?

Uyku bebeğin beyin gelişimi için çok önemlidir. Prematüre bebekler, doğumdan sonraki ilk günlerde, günün büyük bir kısmını uyku ile geçirirler. Günde ortalama 15-22 saat uyurlar, bu da normal bir bebeğin uyku süresinden daha fazladır. 36. haftayı geçtikten sonra ise daha az uyumaya ve daha çok ağlamaya başlarlar. Prematüre bebekler özellikle geceleri sakinleşip uykuya dalmakta zorluk yaşarlar. Düzenli uyku, uyanıklık döngüsü geliştirmeleri haftalar alabilir. Banyo, beslenme ve ardından hikaye okuma gibi uyku öncesi rutinler oluşturulabilir. Hastanede yatarken ışığa, sese alışmış ve bu şekilde sakinleşen bazı bebekler gece lambası ve yumuşak bir müzikle rahatlayabilir. Kundak yapılmadan bebeğin kolları ve ayakları kıvrık, elleri bir araya gelmiş şekilde tülbent gibi ince bir kumaşla hafifçe sarılması anne karnını hatırlatarak kendisini güvende hissetmesini sağlayabilir. Bebekleri sarılırken kalça eklemine zarar vereceğinden bacakların düz tutulmamasına dikkat edilmelidir. Bazı bebeklerde ise gece bebeğin uyuyacağı zaman, ışıkların söndürülmesi, çevredeki seslerin azaltmas (televizyon, muzik seti, konuşma ) faydalı olabilir.

 

Bebekler için en uygun uyku pozisyonu hangisidir?

Birinci yaş gününe kadar bebekler  daima sırtüstü yatırılmalıdır. Ani Bebek Ölümü Sendromu (ABÖS) riski, yüzüstü ve yan yatanlarda daha fazla olduğundan bu durum çok önemlidir. Ayrıca ABÖS riskini azaltmak icin yatak sert, carşaf gergin olmalıdır. Yoğun bakımda izlenen prematüre bebekler çoğunlukla yüzüstü yatmaya alışmış olabilirler. Bu onların sırtüstü yatmayı öğrenmelerinin zaman alabileceği anlamına gelir. Bebeklerin çoğu yoğun bakım ekibi tarafından üniteden taburcu edilmeden 2 hafta öncesinden başlayarak sırt üstü yatış pozisyonuyla tanıştırılacaktır. Sürekli sırtüstü pozisyonda yatmak bebeğinizin kafasının arka kısmını düzleştirebilir (pozisyonel plagiosefali). Bunu önlemek için bebek uyanıkken ve gözlem altındayken yüzüstü bırakılabilir, haftalık başın sağ-sol değişimi yapılabilir.

 

BANYO ZAMANI

Banyo öncesinde bebek yeni beslenmiş olmamalıdır. Banyo malzemeleri ve su, bebek soyulmadan önce hazırlanmış olmalıdır. Uygun oda sıcaklığı 27°C, su sıcaklığı ise 37-38°C olup dirsekle bakılabilir. Bebek banyo küvetinin kenarına ayaklarıyla dokunarak kendisini itmesine izin verilir. Başının suyun üstünde olduğundana emin olarak göbeği üzerinde  yüzdürülür.  Banyo sırasında  bebeğin üşümemesine dikkat etmeli ve süreyi  2-3 dakika ile sınırlamalıyız. Sıklık değişebilir, günaşırı banyo uygun olabilir.  Bebeklere uygun ürünler olsa da, sabun ve şampuan aşırı kullanılmamalıdır. Kız bebeklerde bez bölgesi her zaman önden arkaya doğru silinmelidir. Erkeklerde sünnet derisi geriye itilmemelidir. Pişik kremi kullanılacaksa %10 çinko oksit içerenler uygulanabilir, parafin icerenler ve talk pudrası kullanılmamalıdır. Bebeğin cildi kuru ise   parfümsüz bebek losyonu kullanılabilir.

 

PREMATÜR BEBEĞİN GELİŞİM BASAMAKLARI

Bebeğimin gelişimi diğer bebekler gibi olacak mı?

Gelişim basamakları bebekler büyürken zaman içerisinde kazanacağı becerilerdir. Prematüre doğan bebekler “gelişimi geri kalmış” bebekler anlamına gelmez. Aynı yaştaki, zamanında doğmuş bir bebekle aynı anda oturamaz, emekleyemez ve yürüyemezler ancak gelişmeleri geri de değildir. Örneğin, zamanında doğan bebekler yaklaşık 14 aylıkken yürürler. Eğer prematüre bebek miadından 3 ay önce doğmuşsa,  doğumdan sonraki 14. aydaki gelişimi, 11 aya (düzeltilmiş yaşı) uygun olacaktır. 11 aylık bebeklerin yürümesi de beklenemez. İlk 2 yaşa kadar düzeltilmiş yaşın kullanılması bebeğin gelişim hedeflerine ne zaman

ulaşacağı hakkında daha iyi fikir verecektir.

Gelişimi geri mi, ne zaman yardım istemeliyim?

➩ Beslenmesi iyi değilse ve 30 dakikadan uzun sürüyorsa,

➩ Düzeltilmiş 1-2 aylıktan sonra gevşek hali devam ediyorsa,  

➩ Bacak ve kollarında sertlik varsa, vücudunu geriye atıyorsa,

➩ Başını tek tarafa çevirmeyi tercih ediyorsa,

➩ Düzeltilmiş 3 ayda başını ortada tutmuyor, ellerini bir araya getirmiyorsa,

➩ Vücudunun bir tarafını diğer tarafa göre daha fazla hareket ettiriyorsa yardım isteyiniz, hekime başvurunuz.

Düzeltilmiş yaşlara (40. haftaya göre) göre bebekler hangi motor hareketleri yapabilir?

• 2. Ayda yüzü koyum baş ve gövdeyi kaldırır, başını dik tutar
• 4. Ayda gövdesinin üstünde başını kaldırr, döner
• 6. Ayda destekle oturur
• 9. Ayda emekler, sıralar, yardımlı ayakta durur
• 12. Ayda yardımsız ayakta durur, ilk adımlarını atar
• 15. Ayda yardımsız yürür, tırmanır
• 18. Ayda koşabilir

PREMATÜRE BEBEKLERİN İYİ BESLENDİĞİNİN VE BÜYÜDÜĞÜNÜN ÖLÇÜTLERİ VAR MIDIR?

Emerek taburcu olan prematüre bebeğin 48. saat ve 1. hafta kontrolü gerekir. İlk 4-6 hafta haftada /2 haftada bir izlenir. Büyüme takibinde 50. postnatal haftaya kadar Fenton Büyüme Eğrisini kullanmak gerekir. 50. haftadan sonra düzeltilmiş postkonsepsiyonel yaş kullanılarak ülkemiz için “Olcay Neyzi Büyüme Eğrileri” veya WHO eğrileri kullanılır. Büyümeyi öncelikle (8 aya kadar) baş çevresi yakalar, ardından kilo ve sonra 30-36 ayda boy yakalar.

Düzeltilmiş yaş baş çevresi için 18 ay, tartı için 24 ay, boy için 3-4 yaşa kadar kullanılır.

 

BÜYÜMENİN BİYOKİMYASAL İZLEMİ NASIL YAPILIR?

BUN: Protein alımının iyi bir göstergesidir

Kalsiyum, fosfor, alkalen fosfataz:

Taburculuk sonrasısı 4. haftada <1500 gr bebeklerde, Ca, P, ALP ve 25-OH D vitamin düzeyi takibi gereklidir (Riketsin aktif fazında ALP>500 IU, P<4 mg/dl)

Albumin: >37 haftada 2-2.7 mg/dl dir.

 

PREMATÜRE BEBEKTE BÜYÜME SORUNU OLABİLİR Mİ?

İzlemlerde baş çevresinde 8 ayda hiç yakalama yoksa, tartı ve boyda 2 yaşta hiç yakalama yoksa büyüme sorunu olduğunu işaret edebilir.

 

PREMATÜRE BEBEĞE DEMİR DESTEĞİ NE ZAMAN BAŞLAYALIM?

Proflaktik demir (Fe), 3 mg/kg/gün; en erken 2. haftada ideali 6-8. haftada başlanıp 12-15 ay devam edilir. Sık kan transfüzyonu almış bebeklerde ferritin >250 mcg/dl olan bebeklerde Fe verilmesi geciktirilir.

 

PREMATÜRE BEBEĞE D VİTAMİNİ DESTEĞİ NE ZAMAN BAŞLAYALIM?

Prematüre bebekler 1500 gr olunca ve tamamen ağızdan beslenince D vitamini başlanır, 1 yaşına kadar devam edilir (400 IU/gün, maksimum 1000 IU/gün).

 

PREMATÜRE BEBEĞE MULTİVİTAMİN VERELİM Mİ?

Sadece anne sütü alan prematüre bebeklere 6 aylık olana kadar veya 2000 gr olana kadar multivitamin verilebilir. Taburculuk sonrası formul (PDF) veya güçlendirilmiş anne sütü  alıyorsa multivitamin verilmez. Prematüre formül veya güçlendirilmiş anne sütü alıyorsa ve 180 ml/kg/gün alım varsa multivitamin gerekmez.

 

PREMATÜRE BEBEK TABURCU OLACAK NASIL BESLEYELİM?

Postkonsepsiyonel yaşa uygun tartıda ise tek başına anne sütü, anne sütü yoksa standart formul verelim.

Postkonsepsiyonel yaşa uygun düşük tartıda veya BUN<10 mg/dl ise anne sütü güçlendirilir (52. haftaya kadar) ya da anne sütüne ek günde 3-4 defa pretem formul verilir. Anne sütü yoksa preterm formül (40-52. haftaya kadar) verilir.

 

PREMATÜRE BEBEK EK GIDAYA NASIL GEÇEBİLİR?

Düzeltilmiş 3.ay ile 9.ay arasında geçebilir. Ek gıda başlamaya karar vermek için bebeğin nöromotor gelişimi önemlidir. Bebek destekli oturabilmeli, baş-boyun kontrolü iyi olmalı, dil “itme refleksi” azalmış olmalıdır.

 

BEBEK SIK SIK HIÇKIRIYOR, NE YAPMALIYIZ?

Hıçkırık diyafragmanın lokal tahrişi ile oluşan ritmik kasılmasıdır. Beslenme sırasında başlarsa pozisyon değiştirilmeli, bebek gazı çıkarılarak rahatlatılmalıdır. Beslenmeye bir süre ara verilebilir ancak uzun sürerse emzirilmelidir. Uzun sürerse birkaç kaşık su verilebilir.

 

BEBEKLER VÜCUT ISISINI NASIL KORUR?

Prematüre bebekler vücut ısısını korumakta zorlanabilir. Elleri ve ayaklarının vücudun diğer bölgelerine kıyasla daha soğuk olması normal bir durumdur. Vücut sıcaklığına dijital bir termometre ile ölçüm koltuk altından olacak şekilde bakılmalıdır. Bu bölgeden vücut sıcaklığı normalde 36,5˚C ile 37,4˚C aralığında olmalıdır.

 

EVDE ENFEKSİYON BELİRTİLERİ NELER OLABİLİR?

Bebeğiniz;

➩ Normalden daha huzursuz mu?

➩ Vücut sıcaklığı artmış ya da azalmış mı?

➩ Beslenmeye karşı isteksiz ya da ilgisiz mi?

➩ Kusuyor mu?

➩ Dışkılamasında bir değişiklik var mı? (Daha sık, sulu ya da normalden daha fazla dışkılama)

➩ İlgisi azalmış mı? (Normalden daha tepkisiz, kolay uyanmıyor, daha

gevşek, daha hızlı ya da gürültülü solunum yapıyor mu?)

➩ Ciltte lekelenme var mı?

➩ Nefesler arasında birkaç saniye süren duraklamalar var mı?

➩ Normalden daha soluk mu?

 Tıbbi destek almak gerekebilir.

 

Enfeksiyon riskini azaltmak için

➩ Kalabalık çocuk gruplarının olduğu yerlerden uzak durunuz.

➩ Kalabalık toplu ortamlardan uzak durunuz.

➩ Büyük havalandırma sistemleri olan binalardan, örneğin alışveriş merkezlerinden uzak durunuz.

➩ Bebeğinize yaklaşan kimselerin ellerini sabun ve sıcak suyla yıkadığına emin olunuz.

➩ Grip ya da ateşi olan kimselerle temasınızı sınırlayınız.

 

BEBEKLER NEDEN ÇOK AĞLAR?

Bütün bebekler günde ortalama 2 saat ağlar. Prematüre bebekler  miadında doğan bebeklerden daha fazla gaz ile ilgili sorun yaşarlar. Yaşamın ilk üç ayında, üç haftadan fazla, haftada en az üç gün, günde üç saati aşan huzursuzluk ve ağlama nöbetleri “kolik”olarak tanımlanır. Bebeklerin %15-30’unda görülebilir. Genellikle doğumdan sonra 2-3. haftalarda başlar, 6-8. haftalarda artar ve 3-4. aylarda kendiliğinden düzelir. Süt çocuğu koliğinde geçici rahatlatma sağlayan uygulamalar şunlardır:

➩ Araba ile gezmeye çıkarmak

➩ Yumuşak masajlar

➩ Kucakta sarmalayarak taşımak

➩ Saç kurutma makinesi, elektrik süpürgesi sesi, su sesi, ortam değişikliği yaratmak

➩ Ninni söylemek

➩ Banyo yaptırmak

Sebebi tam olarak bilinmeyen coğu kez kendiliğinden geçen bir sorun olan süt çocuğu koliği bebeğin gelişimi ile kendiliğinden düzelir.

Anne ve babanın sakinleşmesi, bebeği rahatlatacak uygulamaları anlamaları en uygun tedavidir.

 

PREMATÜRE BEBEKTE GÖZLE İLGİLİ RETİNOPATİ MUAYENESİ NEDİR?

Prematüre retinopatisi (ROP) genellikle doğumdan sonraki 4-5. haftadan sonra ortaya çıkar ve zamanında tespit edilip tedavi edilmediği takdirde ileride görme bozukluklarına yol açabilir. Damar sisteminin  olgunlaşmamasından dolayı, göz dibi damarlarında anormal bir artış

ve kıvrımlaşma görülebilir. 1000 gramın altındaki bebeklerde %80’lere kadar çıkabilir. Bu nedenle, 32 haftadan önce doğan veya doğum tartısı 1500gr’dan daha az olan tüm prematüre bebeklere 4-5. haftalarda göz hekimi tarafından göz dibi muayenesi yapılacaktır. Tarama muayeneleri ROP gerileyene kadar veya damarlanma tamamlanıncaya kadar devam eder (genellikle 44. haftaya kadar).

 

PREMATÜRE BEBEKTE İŞİTME TARAMASI

Prematüre bebeklerin kulakları da diğer tüm organları gibi tam olgunlaşmadığı için çevresel etmenlerden fazlasıyla etkilenir ve ileride işitme sorunları ortaya çıkabilir. Yenidoğan yoğun bakım ünitesinde izlenen prematüre bebeklere taburcu olmadan önce ve ilk 3 ay içerisinde tamamlanmak koşulu ile işitme tarama testi olarak beyin sapı işitsel uyarı testi yapılması Tarama ABR/BERA önerilmektedir. Taburcu olduktan sonra 6. ayda Klinik ABR/BERA testi referans merkezde tekrar edilir. Prematüre bebeklerin çoğunluğunda başlangıçta bir veya iki kulakta normal işitme saptanamasa da sonraki kontrollerde bebeğin gelişimi ile birlikte normale gelebilmekte, pek azı cihaz gerektirmektedir. Tarama protokolüne göre işitme testinden kalan riskli bebeklere 2. ABR tarama testi yapılır, 2. defa kaldığında bebeğin Referans Merkezlere yönlendirilmesi gereklidir.

 

TOPUK KANI TARAMASINDA HANGİ HASTALIKLARA BAKILIR?

Prematüre bebekten doğumdan sonra hastaneden taburcu olmadan önce (prematüre bebek 48-72 saat beslendikten sonra) ve ilk hafta içerisinde olmak üzere iki farklı kan örneği alınmaktadır. Taburculuk öncesi mutlaka her bebekten topuk kanı alınmalıdır.  Sonuç anormal çıkarsa tekrar etmek gerekir.  Doğuştan gelen metabolik ve genetik hastalıkları erken dönemde tespit etmek için alınır. Topuk kanı ile  fenilketonüri, konjenital hipotiroidi, kistik fibrozis, konjenital adrenal hiperplazi, biyotinidaz eksikliği ve SMA hastalıklarının erken tespiti yapılır. Topuk kanı sonucu ile ilgili aileye geri dönülmüyorsa herhangi bir sorun saptanmamıştır. Tekrar topuk kanı alınması gerektiğinde kayıtlı bulunulan aile hekimi tarafından aileye ulaşılır ve 2. örneğin verilmesi istenir. Daha ayrıntılı testlerin yapılması gerekebilir.

 

YOLCULUKTA GÜVENLİK ÖNEMLİ

Bebekler araçta her zaman bebek koltuğunda taşınmalı, asla kucağa alınmamalıdır. Uçak yolculuğu için en iyi zaman 6 haftalık olduktan sonra yolculuk yapılmasıdır. İniş ve kalkışta emzirmek kulak zarında basınç değişiminden oluşabilecek zedelenmeyi önleyecektir.

 

PREMATÜRE BEBEK AŞILAMASI DİĞER BEBEKLERLE BENZER Mİ?

Prematüre bebekler, doğum ağırlıklarına ve gebelik yaşlarına bakılmaksızın (Hepatit B ve BCG aşısı hariç) zamanında doğmuş bebeklerle aynı zamanda T.C. Sağlık Bakanlığı’nın aşı takvimine

göre aşılanırlar. Aşılar tam doz verilir, aşı dozları bölünmez. Aşı şemasına 2019 yılının kış döneminde 9. ayda yapılmak üzere geçici olarak kızamık aşısı eklenmiştir.

Doğum ağırlığı 2000 gramdan az olan bebeklerde Hepatit B aşısı antikor düzeyi beklenenden daha düşük olabileceğinden bu bebeklere Hepatit B aşılaması anne hepatit B virüsü taşıyıcısı değilse ilk hepatit B aşısı 1. ayın sonunda ya da bebeğin ağırlığı 2000 grama ulaştığında yapılır. Aşılama ilk aşıdan 1 ve 6 ay sonra toplam 3 kez uygulanır. Anne hepatit B virüsü taşıyıcısı ise ilk hepatit aşısı doğumdan sonraki ilk 12 saat icinde uygulanır, daha sonra bu ilk aşı yapılmamış gibi davranılarak, “sıfırıncı aşı” sayılarak, aşı 1, 2 ve 6-7. aylarda 3 kez tekrarlanır, böylece aşı toplamda 4 kez yapılır.

Tüberküloz aşısı olan BCG aşısı ise takvim yaşı en az 2 ay olduktan sonra ve 2000 grama ulaşmış olması şartıyla uygulanmaktadır.

Ayrıca 5’li karma aşının yapıldığı doğumdan sonraki 60. güne kadar prematüre bebekler boğmacaya karşı korunmasız olduğundan anne ve babaların, bakan kişilerin tetanoz, difteri ve hücre içermeyen boğmaca aşısı (Tdap) yaptırması uygun olacaktır (Koza stratejisi).

Prematüre bebeklere grip aşısı 6. aydan önce yapılamamaktadır.

Prematüre bebekler ilk 1 yaş icinde viral gastroenterit nedeni ile hastanede yatma açısından yüksek risk altındadırlar. Ülkemiz aşılama şemasında rota virus aşısı rutin olan bir aşı olmasa da ailelere önerilebilir. Oral yoldan verilir. Rotavirüs aşısının ilk dozu 6 ila 12 haftalık aralığında uygulanmalıdır.

 

GÖBEK VE KASIK FITIĞINDA NE KADAR BEKLEYELİM?

Doğum ağırlığı 1000-1500 g olan prematüre bebeklerin karın duvarı zayıflığına bağlı olarak %75’inde göbek fıtığı görülür. Büyük çoğunluğu 2-3 yaşta kendiliğinden geriler. Bebek 2 yaşına ulaştığında hala 1,5 cm’den büyükse ya da 4-5 yaşında hala devam ediyorsa bundan sonra kapanması zordur, ameliyat edilebilir. Kasık fıtığı prematürelerde çok sık görülür. Kasık fıtıkları kendiliğinden gerilemediği için boğulmadan önce cerrahi onarım gerektirir.

 

PREMATÜRE BEBEK HANGİ SIKLIKTA MUAYENE EDİLMELİDİR?

➩Taburculuktan sonra 7-10 gün içinde

➩Düzeltilmiş: 40 hafta veya 1. ayda

➩ Düzeltilmiş İlk 3 ay: ayda bir kez (sorun varsa 1 hafta-15 günde bir)

➩ Düzeltilmiş 6.ay, 9.ay, 12. ve 18. ay ve 24. ay

➩ Kronolojik yaş: 3 yaş, 5/6 yaş ve 12 yaşta

 

  Prof. Dr. Didem Armangil, Neonatoloji Uzmanı